Siła rzecznictwa interesariuszy po raz kolejny dowiodła swojej skuteczności, zmuszając prezydenta Cyrila Ramaphosę do uchylenia kontrowersyjnego zakazu stosowania konopi indyjskich nałożonego przez ministra zdrowia. To szybkie działanie przygotowało grunt pod szerszy nacisk na kompleksowe ustawodawstwo dotyczące konopi indyjskich. Ale czy ten impet może przełożyć się na ustanowienie ustrukturyzowanych ram handlowych?
Polityczny zwrot wywołany oburzeniem interesariuszy
Po ogłoszeniu w rządowym dzienniku urzędowym z 7 marca 2025 r. nieoczekiwanego całkowitego zakazu spożywania produktów spożywczych z konopi indyjskich – w tym konopi – biuro prezydenta zostało zalane wewnętrznymi i zewnętrznymi sprzeciwami. Źródła wskazują, że nawet prezydent Ramaphosa był zaskoczony tą decyzją, zwłaszcza biorąc pod uwagę jego niedawne zobowiązanie w orędziu o stanie narodu (SONA) do umieszczenia RPA w czołówce komercjalizacji konopi i marihuany.
Zdając sobie sprawę z prawnych i ekonomicznych konsekwencji bezczynności, Ramaphosa zdecydował się na pełne uchylenie, a nie częściowe złagodzenie zakazu. Punktem kulminacyjnym było oświadczenie z 25 marca 2025 r., w którym prezydent potwierdził wycofanie przepisów i zapewnił zainteresowane strony, że przyszłe decyzje będą obejmować konsultacje branżowe.
Przeniesienie nadzoru regulacyjnego do DTIC
Istotną konsekwencją kontrowersji jest doniesienie o usunięciu decyzji regulacyjnych związanych z konopiami indyjskimi z Departamentu Zdrowia, przenosząc uprawnienia do Departamentu Handlu, Przemysłu i Konkurencji (DTIC). Przedstawiciel departamentu, Sinah Mosehla, potwierdził, że konsultacje publiczne w sprawie ram handlowych dla konopi indyjskich są nieuchronne.
Reakcje branży i apele o pilną legislację
Zainteresowane strony powszechnie świętowały cofnięcie zakazu, ale pozostają ostrożne w związku z utrzymującą się niepewnością regulacyjną:
- Trenton Birch, współzałożyciel Cheeba Africa, który jako jeden z pierwszych zaapelował do prezydenta, podkreślił potrzebę jasności legislacyjnej: „Jesteśmy zachwyceni, że rząd uchylił tę absurdalną decyzję, ale ta sytuacja podkreśla chaotyczny charakter rządów. Teraz potrzebujemy pilnych działań legislacyjnych”.
- Tebogo Thlopane, przewodniczący Cannabis Trade Association Africa, nazwał odwrócenie decyzji „zwycięstwem logiki, legalności i źródeł utrzymania”, ale ostrzegł przed przyszłą niestabilnością polityki: „Przemysł konopny nie może sobie pozwolić na nieprzewidywalność regulacyjną. Potrzebujemy popartych naukowo, rozsądnych przepisów”.
- Darryl Weiss, dyrektor w Silverleaf Investments, wyraził optymizm, że to szybkie odwrócenie polityki może spowodować dalsze pilne działania legislacyjne: „Ten szybki zwrot jest zachęcający. Miejmy nadzieję, że sygnalizuje to, że kluczowe ministerstwa będą teraz priorytetowo traktować ustrukturyzowane ramy dla sektora konopi indyjskich”.
Prawny i regulacyjny plan działania
Podczas gdy Friends of Hemp South Africa (FOHSA) zrezygnowało z prawnego zaskarżenia po wycofaniu zakazu, niektóre firmy mogą nadal ubiegać się o odszkodowanie za straty poniesione podczas jego egzekwowania.
Ekspert prawny Charl Botha zaproponował trzyetapowe podejście do kierowania przepisami dotyczącymi żywności związanej z konopiami indyjskimi:
- Opracowanie ram regulacyjnych opartych na podstawach naukowych, które rozróżniają produkty spożywcze pochodzące z konopi od psychoaktywnych konopi indyjskich.
- Dostosowanie południowoafrykańskich przepisów dotyczących konopi indyjskich do międzynarodowych standardów handlowych w celu stymulowania wzrostu gospodarczego.
- Zaangażowanie interesariuszy z branży i organów regulacyjnych – w tym SAHPRA i Departamentu Zdrowia – w tworzenie klasyfikacji produktów opartych na ryzyku, a nie na całkowitych zakazach.
Kolejne kroki w komercjalizacji konopi indyjskich
Podczas 12 marca 2025 r. webinarium Cheeba What the Hemp 2.0? Rzecznik DTIC Thembelihle Ndukwana zasugerował, że zakaz nigdy nie miał być trwały i potwierdził, że departament przygotowuje się do współfinansowania projektów żywności z konopi po ustanowieniu nowych przepisów.
„Bądźcie czujni – będziemy starać się współtworzyć ten Master Plan” – powiedziała interesariuszom.
Aplikacje na stanowisko kierownika projektu Cannabis Master Plan w DTIC zostały zamknięte, ale nadal nie jest jasne, czy proces rekrutacji wpłynie na nadchodzące inicjatywy angażowania interesariuszy.
Przemyślenia końcowe:
Branża konopi indyjskich odniosła kluczowe zwycięstwo, ale interesariusze są zgodni: walka o jasne, przyjazne inwestorom ramy prawne jest daleka od zakończenia. Dzięki nadzorowi regulacyjnemu sprawowanemu teraz przez DTIC, wszystkie oczy skierowane są na rząd, aby zapewnić ustrukturyzowaną, progresywną politykę handlową, która jest zgodna ze światowymi standardami i potrzebami branży.
Najbliższe miesiące zadecydują o tym, czy uda się wykorzystać tę dynamikę do podjęcia znaczących działań legislacyjnych, czy też sektor konopi indyjskich po raz kolejny pozostanie w zawieszeniu.